شامپو چیست و چگونه موها را تمیز می‌کند؟

شامپو چیست

کلمه شامپو از یک لغت هندو به نام چامپانا (Champana) به معنای ماساژ دادن گرفته شده است.قبل از پیدایش شامپو به صورت امروزی، مردم برای شستشوی موی خود از مواد گیاهی مانند سدر و چوبک و کتیرا و مواد معدنی مانند خاکهای سیلیسی استفاده می نمودند. پس از آن، استفاده از صابون برای شستن موی سر بسیار متداول گردید تا اینکه دترجنتهای صناعی شناخته و انواع ملایم آن در شامپوهای نوین به کار گرفته شد. البته در حال حاضر، هنوز هم بسیاری از مردم به علت عدم آگاهی از مشکلی که قلیایی بودن صابون و سختی آب برای مو پدید می آورد از صابون برای شستن موی خود استفاده می کنند.

مهمترین عملکرد شامپو، تمیزکردن مو و پوست سر و برطرف نمودن چرک و آلودگی از روی سطح آن است. البته پاک کنندگی یک شامپو امروزه، ویژگی مشترک همه شامپوها به شمار می آید و رقابت شامپوها بر سر مساله زیبا نمودن موی سر همزمان با پاکیزگی سطح آن است

شامپو چگونه موها را تمیز می‌کند؟

شامپو به‌‌واسطه داشتن مواد شیمیایی به نام سورفکتانتها، باعث تمیزی مو می‌شود. سورفکتانت‌ها، شوینده‌هایی هستند که سلول‌های مرده، مواد زائد و چرک را از سطح پوست سر و مو پاک می‌کنند. علاوه بر این، بسیاری از شامپوها حاوی سولفات‌ها هستند.

این مواد باعث تولید کف غلیظی می‌شوند و این کف، چربی را از موها می‌زداید. وجود این مواد در شامپوها می‌تواند موها را تمیزتر کند؛ اما از سوی دیگر، سولفات‌ها می‌توانند از مضرات شامپو باشند، زیرا حفظ حداقل مقداری از چربی روی موها برای محافظت از آن‌ها در برابر آسیب‌های احتمالی بسیار مهم است.

علت تنوع شامپوها

همانطور که همه ما در فروشگاه ها می بینیم امروزه طیف وسیعی از شامپوها در بازار دیده می شوند. علت تنوع شامپوها بدون شک وجود متغیرهای بسیار زیادی است که در طراحی فرمول شامپو وجود دارد. مانند اینکه موها از نظر میزان چربی پوست سر، خشک و چرب یا معمولی باشد یا اینکه فرم مو صاف، مجعد یا فرفری باشد یا مثلا اینکه موها با مواد شیمیایی مثل مواد دکلره، رنگ، فر و … دستکاری شده باشند، از سوی دیگر سلیقه مصرف کننده درانتخاب شکل و حالت شامپو، میزان کف و سهولت آبکشی و شست و شو حتی خصوصیاتی مانند رنگ و بو و بسته بندی همگی می توانند متغیرهای فرمول نویسی یک شامپو باشند.

مواد تشکیل دهنده شامپو

شامپوهای معمولی عمدتاً از آب، یک سورفکتانت اولیه، یک یا چند سورفکتانت مشترک و یک نمک محلول تشکیل شده اند. مواد تشکیل دهنده دیگر برای غلظت، رایحه، ماندگاری و نرم کنندگی اضافه می شوند. 8 تا 15 درصد از مواد تشکیل دهنده شامپو، سورفکتانت اولیه است که معمولاً یک آنیون همراه با آلکیل سولفات است. این ماده در ترکیبات شامپو با عناوینی مانند: آمونیوم لوریل سولفات، سدیم لورات سولفات 3 و سدیم لورات سولفات 1 دیده می شوند.

در شامپوهای جدیدتر بیشتر سدیم لورات سولفات 1 به عنوان سورفکتانت اولیه استفاده می شود و دو مورد دیگر بیشتر برای افزایش ملایمت و کیفیت کف شامپو به کار برده می شوند. سورفکتانت ثانویه یا مشترک 2 تا 6 درصد فرمولاسیون شامپو را (بر اساس نوع شامپو) تشکیل می دهد. این ماده برای حجم دهندگی، ملایمت و افزایش پایداری/چگالی کف است. عملکرد سورفکتانت ثانویه این است که با سورفکتانت اولیه تشکیل یک میسل micelle می دهند.

میسل های بلند ایجاد شده باعث نرمی، ملایمت و افزایش ویسکوزیته شامپو می شوند. موادی که عموماً به عنوان سورفکتانت ثانویه به کار می روند عبارتند از: کوکآمید پروپیل بتایین و کوکو/لوریل بتایین. کوکآمید ام ای آ هم در بسیاری از شامپوها برای افزایش غلظت و حجم دهندگی به ترکیب شامپو اضافه می شود.

شامپوها را می توان به روشهای مختلفی تقسیم بندی نمود:

تقسیم بندی بر اساس شکل ظاهری:

شامپوها می توانند با ظاهر شفاف، صدفی، خمیری، ژل و یا حتی جامد به بازار عرضه شوند. رنگهای متنوع، روایح گوناگون، بسته بندی های مختلف نیز شکل ظاهری شامپو را تغییر می دهند.

تقسیم بندی بر اساس نوع مو:

• شامپو برای موی چرب، خشک یا معمولی
• شامپو برای موی رنگ شده
• شامپو حجم دهنده برای انبوه به نظر آمدن موی کم پشت
• شامپو ضخیم کننده برای موی افزایش ضخامت تدریجی موهای نازک
• شامپو برای نگهداری از فرهای مطلوب برای کسانی که حالت فر مویشان زیباست یا کسانی که موی خود را با مواد شیمیایی فرکرده اند.
• شامپو برای کسانی که فر موهایشان ریز و نازیباست و دوست دارند حالت وز مویشان برطرف شود.
• شامپو کلاسیک برای کسانی که دارای موی نرمال هستند و بیش از هرچیز سادگی و نظافت را از موی خود می خواهند مانند آقایانی که دارای موی کوتاه و بدون مشکل و دستکاری نشده هستند.

تقسیم بندی بر اساس میزان ملایمت

شامپو خیلی ملایم، شامپو ملایم، شامپو معمولی، شامپو غلیظ

تقسیم بندی بر اساس داشتن مواد خاص برای منظوری خاص

شامپو ضدشوره، شامپو ویتامینه و …

آیا استفاده زیاد از شامپو باعث آسیب دیدن مو می شود؟

استفاده زیاد از شامپو باکیفیت به خودی خود سبب ایجاد آسیب برای موها نمی شود، بلکه روش های نامناسب استفاده از شامپو و یا استفاده از شامپوی ناهماهنگ با موی سر سبب آسیب دیدگی موی سر می شود.با توجه به نکات ذکر شده، اگر شما شامپوی مناسب و سازگار با موی سر خود را پیدا کرده اید،و روش صحیح استفاده از شامپو و ماساژ مناسب در هنگام شست و شو را آموخته اید،و همچنین با اقدامات پس از آب کشی موی سر مثل روش مناسب خشک کردن آشنا هستید،استفاده زیاد و مکرر، حتی به صورت روزانه از شامپو نمی تواند برای موهای شما صدمه های جدی ایجاد کند.